Prezydencja Rady Unii Europejskiej jest okresem, w jakim dane państwo członkowskie przewodniczy w posiedzeniach Rady Unii Europejskiej. Wybrany kraj reprezentuje również Radę na arenie międzynarodowej.
Ten system zapoczątkowano w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Kontynuowano go kiedy powstała Unia Europejska (1993 r.) oraz gdy uzyskała ona podmiotowość prawną (2009 r.).
Prezydencja w UE jest pełniona przez pół roku (od 1 stycznia do 30 czerwca i od 1 lipca do 31 grudnia). Przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej ulega rotacji między wszystkimi członkami tego związku w ustalonej wcześniej kolejności.
Dawniej przedstawiciel kraju aktualnie sprawującego prezydencję w EU stawał się automatycznie przewodniczącym Rady Europejskiej. Gdy w 2009 roku przyjęto traktat lizboński, przewodnictwo unijne nabrało przede wszystkim znaczenia honorowego. Na zmniejszenie znaczenia roli prezydencji wpłynęło umocnienie pozycji Wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Przejął on bowiem prawo reprezentowania UE na arenie międzynarodowej (wcześniej należące wyłącznie do przywódcy kraju pełniącego prezydencję). Przewodniczy on także Radzie ds. Zagranicznych. Od 1 stycznia 2010 roku Unia Europejska posiada stanowisko stałego przewodniczącego Rady Europejskiej, wybieranego przez przedstawicieli państw członkowskich na 2,5 letnią kadencję.
Traktat lizboński wprowadził również tzw. Prezydencję zbiorową (grupę trzech państw), która ma na celu poprawienie ciągłości zadań w Radzie Unii Europejskiej. To tzw. „Trio” przewodniczy w ciągu 18 miesięcy.
Każda prezydencja w EU ma zadanie m.in.:
- wyznaczać kierunki polityki UE,
- kierować sprawami bieżącymi Rady UE,
- pełnić funkcje mediatora w rokowaniach oraz reprezentować UE w stosunkach zewnętrznych,
- celem jej działań jest wypracowanie odpowiednich kompromisów oraz porozumień pomiędzy członkami Unii Europejskiej.
Państwo członkowskie, które obejmuje urząd Prezydencji w Radzie musi wpierw przedstawić swój program działań. Będzie on realizowany w czasie trwania kadencji tego kraju.
Prezydencja w EU pozostaje w ścisłym kontakcie z Komisją Europejską oraz Parlamentem Europejskim.
Przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej jest znakomitą okazją do zaprezentowania potencjału gospodarczego, kulturalnego i turystycznego danego kraju.
