Układ z Schengen jest międzynarodowym porozumieniem ustanawiającym istnienie Strefy Schengen. Sygnatariusz umowy zobowiązują się do zniesienia wzajemnych kontroli granicznych. Jednocześnie łączy się to z zacieśnieniem współpracy w zakresie bezpieczeństwa.
Porozumienie ustanawiające istnienie strefy zostało zawarte w miejscowości Schengen w 1985 roku. Od tego czasu strefa jest rozszerzana o kolejne państwa. 21 grudnia 2007 roku do układu przystąpiła Polska. Tym samym znalazła się w gronie obecnie 22 członków będących państwami Unii Europejskiej oraz Islandii, Norwegii, Szwajcarii i Liechtensteinu, relacje z którymi są regulowane traktatami stowarzyszeniowymi.
Przynależność do Układu z Schengen w praktyce oznacza swobodę przekraczania granic wewnątrz strefy. Zasada ta dotyczy nie tylko obywateli krajów, które układ podpisały, ale każdego kto porusza się w obrębie tego obszaru. Dla gości istnieją jednak ograniczenia obowiązujące przy przekraczaniu zewnętrznych granic strefy (uzasadnienie celu podróży, posiadanie środków wystarczających na utrzymanie i powrót itp.).
Otwarte granice wymagają lepszego skonsolidowania działań służb dbających o bezpieczeństwo obywateli strefy. Zacieśniona jest między innymi współpraca między policjami poszczególnych krajów. Utworzono też System Informacyjny Schengen. Jest to baza danych o osobach i przedmiotach, utrzymywana przez kraje członkowskie układu. Umożliwia ona szybką wymianę informacji między służbami. Składa się z modułów krajowych oraz jednostki centralnej położonej w Strasburgu.
W chwili obecnej przyjęcie założeń Układu z Schengen jest warunkiem koniecznym, jaki muszą spełnić kraje ubiegające się o członkostwo w UE. Dopuszczalne jest czasowe zawieszenie udziału w strefie. Zdarza się to przy okazji ogromnych imprez masowych, np. podczas trwania mistrzostw Europy w piłce nożnej (tak w 2004 roku zrobiła Portugalia, w 2006 Niemcy, w 2008 Austria, w 2012 planuje to zrobić Polska).